KİTBE ile Farklı Kariyerler, Farklı Mutluluklar

Eğitim ve kariyer planlamasında en sık duyduğumuz sorulardan biri şudur:

“Hangi meslek bana uygun?”

Ancak bu sorunun cevabı sadece yetenekle ya da sınav puanıyla değil, kişilik yapınızla da yakından ilgilidir. KİTBE (Kişilik Tipi Belirleme Envanteri) bir Myers-Briggs Kişilik Tipi Göstergesi olarak, bireylerin dünyayı algılama, karar verme ve çalışma tarzlarını analiz ederek onlara uyumlu mesleki yollar önerir.
Ama burada önemli bir fark vardır: KİTBE kısıtlayıcı değil, yönlendiricidir.

Bu yazıda Rehberlik Akademisi’de üniversite tercih süreçlerinde karşılaştığımız bazı çarpıcı örnekler üzerinden, kişilik tipiyle tamamen uyumlu veya uyumsuz gibi görünen yolların nasıl dönüştürülebileceğini göreceksiniz. Çünkü bazen başarı, tipinize uygun alanda parlamakla; bazen de tipinize rağmen kendi yolunuzu inşa etmekle mümkündür.

KİTBE, kişilik tipinizi dört tercih boyutunda tanımlar:

• Dışa dönük/İçe dönük

• Sezgi/Algı

• Düşünen/Hisseden

• Yargılayan/Kavrayan

Bu tipler sadece birer etiket değil: Doğal güçlü yönlerinizi, iş yapma tarzınızı, hangi ortamda başarılı olduğunuzu anlamanızı sağlar. Bu da kariyer seçiminde kişiliğe özel tatmini ve motivasyonu hedefler

 Farklı Tipler Farklı Yerlerde Parlar

• Kişilik tipleri belirli kariyer alanlarına “yönlendirir” ama bu sınırlayıcı değil.

• Middle ikili tercih (ST, SF, NF, NT) kariyer yöneliminde önemli rol oynar. Örneğin ST (Somut-Düşünen) tipler genellikle analitik, yapılandırılmış işlerden hoşlanırken; NF (Sezgi-Hisseden) tipi bireyler insancıl ve yaratıcı alanlara eğilimlidir.

 Kişilik tipinizde çok da popüler olmayan bir mesleği seçtiğinizde şunlar dikkate alınmalıdır:

1. Bu mesleğe olan ilginiz gerçekten olgunlaşmış bir ilgi mi yoksa bir heves mi?

2. Mesleğin içerisindeki alt kariyer seçeneklerine odaklanıldığında kendi kişilik güçlerinize uygun alt dallar var mı?

3. Böyle bir meslekte çalışmak kişiliğinizin hangi özellikleri açısından sizi zorlayacak? Bu zorluklar işten aldığınız tatmin ile aşılabilecek düzeyde mi?

4. Bu ve benzeri sorular daha da çoğaltılabilir, o yüzden bizler raporlarımızda bu tür meslekler için “Dikkatli Değerlendirilmesi Gereken Meslekler” ifadesini kullanıyoruz.

Hem İçe Dönük Hem Dışa Dönük Olabilir

• Örneğin hem dışa dönük (E) hem içe dönük (I) tipler satış, danışmanlık gibi etkileşimli işlerde başarılı olabilir.

• İçe dönük kişilere yoğun sosyal ortamlarda çalışmak zor gelebilir, ama birebir danışmanlık veya araştırma/kütüphane gibi rollerde daha başarılı ve motive olabilirler

Tatmin için Çok Yönlü Uyum

• Kimi tipler rutin, yapı ve somut işler isterken bazı tipler değişken, esnek ve yaratıcı işler arar.

• Ama her tipin birden fazla alanda tatmin bulması mümkündür. KİTBE önerileri “sizin doğanızla uyumlu olabilecek tüm alanları” kapsar .

Gerçek Dünya Örnekleri

Kişilik Tipine Uymayan Bir Alanda Başarılı Olmak: Emre

Tipi: DSHK – Yaratıcı, özgürlükçü, insan odaklı, yenilik arayan
Tercihi: Tıp Fakültesi
Uygunluk: Düşük (DSHK’ler uzun, sabit eğitim süreçlerinde zorlanabilir)

Hikâyesi:
Emre, çevresine enerji katan, yaratıcı ve iletişimci bir öğrenciydi. KİTBE analizinde ona psikoloji, medya, eğitim teknolojileri gibi alanlar önerildi. Ancak ailesel yönlendirme ve kişisel prestij algısıyla tıp okumak istiyordu.
Eğitim süreçlerinde çok zorlanabileceğini anlattık ancak iyi bir motivasyon ve planlamayla eğer bunun üstesinden gelebilirse tıp sonrasında kişiliğine uygun uzmanlık seçenekleri bulabilirdi.

İlk 2 yıl zorlandı, ezberci yapıya uyum sağlamakta güçlük çekti. Ancak 3. sınıftan itibaren acil servis, psikiyatri stajları ve hasta iletişimi gerektiren alanlarda çok başarılı oldu.
Bugün klinik psikiyatriye yönelerek kendi tipine yakın bir uzmanlık seçti. KİTBE sayesinde rotasını yeniden çizdi.

Kazanım:
👉 Tipine ilk başta uymayan bir yolda ilerledi ama uygun alt dallarla tatmini yakaladı.
👉 Rehberlik süreci sayesinde kişisel krizleri doğru yönetti.

Kurumsal İletişim Uzmanı Ayşegül

Tipi: İADY – Düzenli, sistematik, detay odaklı, yalnız çalışmayı seven
Mesleği: Kurumsal İletişim Uzmanı
Uygunluk: Düşük–Orta (İADY’ler genellikle arka planda kalmayı gerektiren yapılandırılmış işlerde başarılıdır)

Hikâyesi:
Ayşegül, KİTBE analizine göre ideal olarak yazılımcılık, muhasebe, veri analitiği gibi alanlarda daha yüksek tatmin elde edebilirdi. Ancak üniversite odaklı tercih etmek istediği için dikkatli araştırılması gereken kategoriden bir meslek seçti ve mezun olduktan sonra kurumsal bir şirkette sürekli insanlarla iletişim hâlinde olduğu bir rol ile çalışma hayatına başladı.
Başta çok zorlandı, duygusal iletişim yükü onu yordu. Ancak süreç içinde iletişim işlerini kendi tarzına göre daha sistematik, yazılı, planlı hale getirdi, sözlü iletişimden çok yazılı süreçleri tercih etti.
Toplantı sonrası notları, e-posta takibi ve belge yönetiminde mükemmel bir düzeye ulaştı. Artık kurumun iç iletişim işleyişinin “omurgası” olarak tanınıyor.

Kazanım:
👉 İşin duygusal kısmı zorladı ama kendi kişilik özelliklerini altyapı kurucu olarak kullanarak başarı sağladı.
👉 Uyum sağladı ama kişiliğini kaybetmeden.

Güçlü Yönleriyle Parlayabileceği Alan Seçince Fark Yaratan Öğrenci: Zehra 

Tipi: İSHY – Anlam arayan, idealist, derinlikli düşünen, yardım odaklı
Seçtiği Yol: Sosyal girişimcilik – Psikolojik destek platformu kurucusu

Hikâyesi:
Zehra, lise boyunca sessiz, gözlemci ama çok dikkatli bir öğrenciydi. Sınıfta sosyal adaletsizlikle ilgili olaylara karşı güçlü bir farkındalığı vardı. KİTBE raporu onu terapi, rehberlik, insan hakları gibi alanlara yönlendirdi.
Üniversitede psikolojik danışmanlık okurken gençlere yönelik bir online destek platformu kurdu. Hem kendi gibi içe dönük gençlerle iletişim kuruyor, hem de empatik yönünü dijital ortamda ortaya koyabiliyor.

Kazanım:
👉 Tipiyle tamamen uyumlu bir alanda çalışınca fark yarattı.
👉 Kendi potansiyelini hem bireysel hem toplumsal katkıya dönüştürdü.

KİTBE Kariyer Rehberliğinin 4 Temel Avantajı

 Tüm Kişilik Tipleri Tüm Kariyelerde Görülebilir!

Bu bir çelişki değildir.

Belirli kişilik tipleri belirli kariyerlere ilgi duyar, ancak tüm kariyerlerde her kişilik tipinden insan bulabiliriz! Kişilik tipi yapmayı seçtiğiniz işte seçiminizi sınırlamamalıdır. Raporlarda özellikle şu ifadeleri kullanıyoruz :

Güçlü Yönlerinizle Parlayabileceğiniz Meslekler

Dikkatli Değerlendirilmesi Gereken Meslekler

Benzersiz yeteneklerinizi kapsayan kariyerler genellikle en tatmin edici olanlardır. Ancak, zıt tercihlerimizi kullanmamızı gerektiren işler de vardır. Hepimiz zıt tercihlerimizi kullanabiliriz, sadece bunun genellikle daha fazla odaklanma ve destek gerektirdiğini, yorucu olabileceğini ve yeniden dengelenmek için sık sık mola vermemiz gerekebileceğini hatırlamamız gerekir. 

❝ MBTI size “ne olmalısınız” demez.
Sadece **”kim olduğunuzu” gösterir ve oradan ilerlemeniz için kapılar açar. ❞

Rehberlik Akademisi olarak amacımız öğrencinin ya da bireyin potansiyelini bastırmak değil, ona kendi ritminde en başarılı ve mutlu olabileceği yolları göstermek.
Bazen bu yol doğrudan uyumlu bir alandan geçer, bazen ise uyumsuz görünen ama kişilik zekâsıyla dönüştürülmüş bir yoldan.  

Sonuç: KİTBE Farkındalığı ile Kariyer Planlaması Sizi Zorlamaz, Yol Gösterir

KİTBE üzerinden kariyer planlaması, tek boyutlu önerilerin ötesinde kişinin içsel motivasyonunu, sosyal tercihlerine ve anlam arayışına hitap eden bir yaklaşım sunar.
Tip bilgisi yalnızca nerede çalışacağınıza değil, nasıl çalıştığınıza, kimlerle çalıştığınıza ve hangi ortamlarda başarı bulduğunuza dair de güçlü ipuçları verir.

❝ MBTI size “ne olmalısınız” demez.
Sadece **”kim olduğunuzu” gösterir ve oradan ilerlemeniz için kapılar açar. ❞

Rehberlik Akademisi olarak amacımız öğrencinin ya da bireyin potansiyelini bastırmak değil, ona kendi ritminde başarılı olabileceği yolları göstermek.
Bazen bu yol doğrudan uyumlu bir alandan geçer, bazen ise uyumsuz görünen ama kişilik zekâsıyla dönüştürülmüş bir yoldan.